Kontrłata to drewniany element konstrukcyjny w kształcie prostokątnego przekroju, który montuje się prostopadle do krokwi, bezpośrednio na membranie dachowej. Standardowe wymiary kontrłat to najczęściej 25×50 mm lub 40×60 mm, w zależności od konkretnych wymagań projektu i rodzaju pokrycia dachowego, szczególnie istotne przy planowaniu optymalnego spadku dachu.
Definicja i zastosowanie kontrłat
Kontrłaty pełnią kluczową rolę w konstrukcji dachu, tworząc szczelinę wentylacyjną pomiędzy pokryciem dachowym a warstwą wstępnego krycia. Zapewniają swobodny przepływ powietrza, co jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania dachu, szczególnie przy dachach o różnym nachyleniu i rodzaju pokrycia.
Szczelina wentylacyjna umożliwia odprowadzenie wilgoci i kondensatu, chroniąc więźbę dachową przed uszkodzeniami, rozwojem grzybów i pleśni oraz przedwczesnym zużyciem elementów drewnianych.
Do produkcji kontrłat najczęściej wykorzystuje się drewno iglaste – sosnowe, świerkowe lub modrzewiowe, które powinno być odpowiednio wysuszone (wilgotność 15-20%) i zaimpregnowane środkami przeciwgrzybiczymi i owadobójczymi. Coraz częściej stosuje się także kontrłaty kompozytowe, cechujące się większą odpornością na warunki atmosferyczne. Drewno powinno posiadać atesty jakościowe, gwarantujące trwałość i odpowiednie parametry mechaniczne.
Wymiary i materiały kontrłat
Standardowe przekroje kontrłat to najczęściej od 2,5×5 cm do 10×10 cm, dobierane w zależności od rodzaju pokrycia dachowego i rozstawu krokwi. Dla lekkich konstrukcji stosuje się cieńsze przekroje, natomiast przy cięższych pokryciach i większych rozpiętościach wybiera się grubsze i sztywniejsze elementy. Długość kontrłat powinna odpowiadać długości połaci dachowej, zapewniając stabilność i prawidłową wentylację.
- 2,5 x 5 cm – popularny wymiar stosowany w lekkich konstrukcjach i przy pokryciach takich jak blachodachówka,
- 2,4 x 4,8 cm – często wykorzystywany w dachach o mniejszym obciążeniu,
- 4 x 6 cm oraz 5 x 7 cm – stosowane w dachach o większym rozstawie krokwi lub przy cięższych pokryciach,
- do 10 x 10 cm – używane rzadziej, głównie w konstrukcjach wymagających większej nośności lub dla dachów o bardzo dużych rozpiętościach.
Znaczenie wentylacji i rola kontrłat w konstrukcji dachu
Wentylacja przestrzeni dachowej to jeden z kluczowych powodów stosowania kontrłat. Tworzą one szczelinę wentylacyjną między folią wstępnego krycia a pokryciem dachowym, umożliwiając swobodny przepływ powietrza. Dzięki temu:
- odprowadzana jest wilgoć powstała na skutek kondensacji pary wodnej z wnętrza budynku,
- zapobiega się rozwojowi grzybów i pleśni,
- wydłuża się trwałość więźby dachowej i pokrycia dachowego,
- chroni się konstrukcję przed uszkodzeniami spowodowanymi przez mróz oraz odkształceniami materiałów dachowych.
Brak odpowiedniej wentylacji może powodować przyspieszone niszczenie konstrukcji dachu i obniżenie jego parametrów izolacyjnych, co wpływa także na komfort cieplny w budynku. Kontrłaty umożliwiają utrzymanie stałej szczeliny wentylacyjnej niezbędnej dla prawidłowego funkcjonowania dachu.
Montaż kontrłat – krok po kroku
- Przygotowanie więźby dachowej: upewnij się, że krokwie są równe, suche i stabilne.
- Ułożenie folii wstępnego krycia: rozłóż folię dachową na krokwiach, zabezpieczając konstrukcję przed wilgocią i wiatrem.
- Mocowanie kontrłat: przybij kontrłaty równolegle do krokwi, zachowując rozstaw odpowiadający rozstawowi krokwi (około 90 cm).
- Zapewnienie wentylacji: pozostaw szczelinę między folią a kontrłatą, umożliwiającą swobodny przepływ powietrza i odprowadzenie wilgoci.
- Montaż łat: przybij łaty prostopadle do kontrłat, dostosowując ich rozstaw do rodzaju pokrycia dachowego.
- Kontrola poziomu i odstępów: sprawdź, czy wszystkie elementy są równo ułożone i zachowują właściwe odstępy.
- Instalacja pokrycia dachowego: zamontuj dachówkę, blachodachówkę lub inne pokrycie zgodnie z zaleceniami producenta.
Narzędzia i mocowania: do mocowania kontrłat stosuje się gwoździe dachowe lub wkręty o odpowiedniej długości, zapewniające stabilne połączenie z krokwiami. Warto korzystać z narzędzi umożliwiających precyzyjne mocowanie, takich jak gwoździarki lub wkrętarki.
Rozstaw kontrłat i łat
Rozstaw kontrłat jest najczęściej dopasowany do rozstawu krokwi, który standardowo wynosi około 90 cm. Kontrłaty układa się wzdłuż krokwi, dlatego ich odstęp jest praktycznie równy rozstawowi krokwi.
Rozstaw łat zależy od rodzaju pokrycia dachowego:
- Blachodachówka: rozstaw łat wynosi zwykle 35–40 cm, dostosowany do długości modułu blachy,
- Dachówka ceramiczna lub betonowa: łaty układa się gęściej, z rozstawem około 30 cm lub zgodnie z zaleceniami producenta,
- Gont bitumiczny: wymaga najgęstszego ołatowania, często pełnego deskowania lub łat co kilkanaście centymetrów.
Kąt nachylenia dachu wpływa na rozstawy: przy stromych dachach można stosować większe odstępy między łatami, natomiast przy mniejszych kątach nachylenia rozstawy muszą być mniejsze, aby zapewnić stabilność i szczelność pokrycia.
Kontrłaty a łaty – różnice i współpraca
| Cecha | Kontrłaty | Łaty |
|---|---|---|
| Układ względem krokwi | Wzdłuż krokwi (równolegle) | Prostopadle do krokwi |
| Funkcja | Zapewnienie wentylacji i dystansowanie folii od pokrycia | Podpora dla pokrycia dachowego (np. dachówek, blach) |
| Standardowe wymiary | 2,5×5 cm do 10×10 cm | Zależne od rodzaju pokrycia, zazwyczaj 2,5×4 cm do 5×5 cm |
| Montaż | Na folii wstępnego krycia, przybite do krokwi | Przybite do kontrłat |
Kontrłaty i łaty współpracują, tworząc ołatowanie dachowe, które stanowi podstawę pod pokrycie dachowe. Kontrłaty zapewniają przestrzeń wentylacyjną i stabilność warstwy izolacyjnej, a łaty przenoszą ciężar pokrycia dachowego oraz umożliwiają jego prawidłowe mocowanie.
Ilustracja (schemat) przedstawiająca układ krokwi, kontrłat i łat może znacznie ułatwić zrozumienie ich wzajemnych relacji i ułożenia.
Podsumowanie
Kontrłaty są niezbędnym elementem konstrukcji dachowej, odpowiadającym przede wszystkim za wentylację przestrzeni pod pokryciem dachowym oraz zapewnienie stabilnego podparcia dla łat i pokrycia. Ich prawidłowy wybór, impregnacja, montaż oraz dostosowanie rozstawów do rodzaju pokrycia i kąta nachylenia dachu wpływają na trwałość i funkcjonalność całego dachu.
