Kontrłaty to kluczowy element konstrukcji dachowej, który znacząco wpływa na trwałość i funkcjonalność całego pokrycia. Prawidłowy montaż kontrłat oraz zachowanie odpowiednich odstępów między nimi stanowi podstawę dla skutecznej wentylacji dachu i ochrony przed wilgocią. W tym artykule szczegółowo wyjaśnimy, czym są kontrłaty i jak je prawidłowo rozmieszczać.
Kontrłata – definicja i zastosowanie
Kontrłata to drewniany element konstrukcyjny w kształcie prostokątnego przekroju, który montuje się prostopadle do krokwi, bezpośrednio na membranie dachowej. Standardowe wymiary kontrłat to najczęściej 25×50 mm lub 40×60 mm, w zależności od konkretnych wymagań projektu i rodzaju pokrycia dachowego, szczególnie istotne przy planowaniu optymalnego spadku dachu.
Podstawową rolą kontrłat w konstrukcji dachu jest utworzenie szczeliny wentylacyjnej między pokryciem dachowym a warstwą wstępnego krycia. Ten element zapewnia swobodny przepływ powietrza pod pokryciem dachowym, co jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania całej konstrukcji, zwłaszcza w przypadku montażu blachy trapezowej.
Do produkcji kontrłat wykorzystuje się przede wszystkim drewno sosnowe lub świerkowe. Materiał musi być odpowiednio wysuszony (wilgotność nie powinna przekraczać 18%) oraz zaimpregnowany środkami przeciw grzybom i owadom. Coraz częściej na rynku pojawiają się również kontrłaty kompozytowe, które charakteryzują się większą odpornością na warunki atmosferyczne.
Dlaczego kontrłaty są niezbędne w konstrukcji dachu?
Funkcja wentylacyjna kontrłat jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania dachu. Tworzą one szczelinę wentylacyjną, która umożliwia cyrkulację powietrza pod pokryciem dachowym. Szczególnie istotne jest to przy projektowaniu dachu kopertowego, gdzie właściwa wentylacja musi być zapewniona na wszystkich połaciach.
Kontrłaty pełnią istotną rolę w ochronie przed wilgocią i kondensacją. Szczelina wentylacyjna utworzona przez kontrłaty pozwala na odprowadzenie pary wodnej, która gromadzi się pod pokryciem dachowym. Jest to szczególnie ważne w okresie zimowym, gdy różnica temperatur między wnętrzem a zewnętrzem budynku jest znaczna.
Wpływ na trwałość pokrycia dachowego jest nie do przecenienia. Prawidłowo zamontowane kontrłaty znacząco wydłużają żywotność całej konstrukcji dachowej. Zapobiegają one gromadzeniu się wilgoci, która mogłaby prowadzić do rozwoju grzybów i pleśni, a także chronią przed przedwczesnym zniszczeniem elementów drewnianych.
Jak prawidłowo układać kontrłaty?
Przygotowanie podłoża to pierwszy i kluczowy etap montażu kontrłat. Powierzchnia membrany dachowej musi być odpowiednio napięta i pozbawiona zagięć czy zmarszczeń. Przed rozpoczęciem montażu należy sprawdzić, czy krokwie są równe i stabilne. Wszelkie nierówności mogą później skutkować problemami z układaniem pokrycia dachowego.
Do prawidłowego montażu kontrłat potrzebne są odpowiednie narzędzia i materiały. Przy docinaniu elementów często wykorzystuje się techniki prawidłowego cięcia blachy. Lista niezbędnego wyposażenia obejmuje:
- Piłę do drewna lub pilarkę elektryczną
- Młotek lub wkrętarkę
- Gwoździe lub wkręty ciesielskie (min. 90 mm)
- Miarkę i ołówek
- Poziomicę
- Sznurek traserski
Podczas montażu kontrłat wykonawcy często popełniają typowe błędy, których należy unikać. Najczęstsze z nich to:
- Zbyt słabe przymocowanie kontrłat do krokwi
- Nieprawidłowe rozstawy między elementami
- Stosowanie nieimpregnowanego drewna
- Montaż kontrłat bezpośrednio na krokwiach, z pominięciem membrany dachowej
Co ile układać kontrłaty?
Standardowe odległości między kontrłatami zależą przede wszystkim od rodzaju pokrycia dachowego. Dla dachówek ceramicznych i betonowych typowy rozstaw wynosi 60-80 cm. Przy pokryciach blaszanych można zastosować nieco większe odstępy, sięgające nawet 90 cm. Właściwe rozmieszczenie jest szczególnie istotne przy montażu w obszarze kalenicy dachu.
Na rozstaw kontrłat wpływa kilka istotnych czynników. Kąt nachylenia dachu jest jednym z najważniejszych – im większy spadek, tym mniejsze powinny być odstępy między kontrłatami. Również ciężar pokrycia dachowego ma znaczenie – cięższe materiały wymagają gęstszego rozstawu kontrłat.
Rekomendacje producentów materiałów dachowych są bardzo precyzyjne i należy się do nich stosować. Większość producentów dachówek zaleca:
- Dla dachów o nachyleniu 30-45° – rozstaw co 60-70 cm
- Przy nachyleniu powyżej 45° – zagęszczenie rozstawu do 50-60 cm
- Dla dachów o małym nachyleniu (poniżej 30°) – konieczność konsultacji z producentem
Kontrłaty a łaty – różnice i współpraca w konstrukcji dachu
Różnice między kontrłatami a łatami są znaczące. Kontrłaty montuje się prostopadle do krokwi, bezpośrednio na membranie dachowej, podczas gdy łaty układa się równolegle do okapu, na kontrłatach. W przypadku niektórych pokryć może być wymagane prawidłowe nitowanie elementów konstrukcyjnych.
Współpraca obu elementów w systemie dachowym jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania całej konstrukcji. Kontrłaty i łaty tworzą ruszt, który zapewnia odpowiednią wentylację oraz stabilne podparcie dla pokrycia dachowego. System ten umożliwia również łatwy odpływ wody, która mogłaby przedostać się pod pokrycie.
W różnych typach dachów system kontrłat i łat może się nieznacznie różnić. Na przykład:
- Przy dachach mansardowych wymagane jest zagęszczenie kontrłat w części pionowej
- W dachach kopertowych należy zwrócić szczególną uwagę na precyzyjne docinanie kontrłat przy koszach i narożach
- Przy lukarnach konieczne jest staranne wykonanie obróbek i zachowanie ciągłości wentylacji
